Događaji i ličnosti kojih se sa pijetetom sećamo svakog oktobra i novembra, obeležili su jedno vreme i epohu, posebno u gradu na Begeju, a evociraju na značajne datume iz Velikog rata i slavnu prošlost. Prvi Srpski narodni odbor (SNO) konstituisan je 31. oktobra 1918. godine sa zadatkom da pripremi dolazak oslobodilačke vojske, a potom i preuzme vlast u gradu, u prvim trenucima nakon oslobođenja u Prvom svetskom ratu, koje je usledilo 17. novembra iste godine. Za predsednika je tada izabran doktor Slavko Županski, a prvo zasedanje SNO-a bilo je u prostorijama Srpske pravoslavne crkvene opštine (u porti Uspenskog hrama) u Svetosavskoj ulici. Ove godine navršava se stoleće od tada. O tome govori autor više studija i knjiga, istoričar, profesor dr Milan Micić. Kako komentarišete ondašnje događaje i njihove refleksije na današnjicu?
– Obeležavanje stogodišnjice događaja iz 1918. godine je prilika da, kao narod i kao društvo, podvučemo istorijski bilans dobitaka i gubitaka koji su se desili u vremenskom periodu od 1918. do 2018. godine, a koji su prouzrokovani tim burnim, neočekivanim i radikalnim događanjima iz jeseni 1918. To je bilo vreme prisjedinjenja vojvođanskih oblasti Kraljevini Srbiji i stvaranja jugoslovenske države koja je nestala u ratovima u poslednjoj deceniji 20. veka. U proteklih sto godina srpski narod nije živeo u jednoj, nego u više istorijskih epoha, gubio je i sticao ponovo ime svoje države, nalazio se u dve Jugoslavije, bio je dubinski potresan idejama jugoslovenstva, komunizma i nagle modernizacije. Srpski narod je u prethodnih sto godina trajao u vremenima sopstvene zabune i preispitivanja, kada je povremeno gubio svoj identitet do neprepoznatljivosti i kada se ponovo vraćao na istorijsku scenu ovog dela Evrope. Doprinos Banaćana u Prvom svetskom ratu svakako je veliki. Recite nam nešto o učešću dobrovoljaca sa ovih prostora?
– Vek od prisjedinjenja vojvođanskih oblasti Kraljevine SHS veliki je događaj kojim treba, ne samo da obeležimo značajan istorijski događaj koji je ove krajeve za sva vremena spojio sa Srbijom, već da ukažemo i na doprinos vojvođanskih Srba pobedi srpske vojske u Prvom svetskom ratu i stvaranju prve jugoslovenske države. Kad to kažem, pre svega mislim na hiljade dobrovoljaca, najviše iz Banata, koji su svojim činom dobrovoljstva u srpskoj vojsci u Prvom svetskom ratu, iskazali želju svojih krajeva da se ujedine u jedan državni okvir sa Kraljevinom Srbijom. Pokrenuta je inicijativa o promeni imena grada, koji je vaš stav?
– Veliki Bečkerek – Petrovgrad – Zrenjanin je sve svoje upitanosti iz prve polovine 20. veka oko imena grada, koje označava istovremeno i njegov identitet, preneo na početak 21. stoleća. Čini mi se kao da je na taj način izrazio i dileme koje još potresaju celokupan srpski narod. Svoje mišljenje oko izmene imena grada izneo sam javno i sada stojim iza toga. Bitna stvar je da se oko imena grada žitelji međusobno ne sukobljavaju, da poštuju pravo „one druge strane” na drugačije viđenje identiteta zajednice. Napominjem da naziv grada kazuje mnogo o njegovim žiteljima, o njihovim vrednostima, htenjima, putevima kojima žele ili ne žele da idu. Na tasu istorije ličnosti Kralja Petra Oslobodioca i Žarka Zrenjanina nisu podložne merenju. Uostalom, koliko je meni poznato, još nije napisana kvalitetna, bez ideoloških opterećenja, istorija Banata u Drugom svetskom ratu.
